اعتبار بخشی بیمارستان چیست؟

اعتبار بخشی بیمارستان چیست؟ سال ۱۹۱۷ کالج جراحان آمریکا، برای اولین بار حداقل استانداردهایی را که بیمارستان ها ملزم به رعایت آن می باشند، تنظیم کرد و اعتباربخشی مراکز درمانی عملاً از این سال، شروع به فعالیت کرد. در ایران نیز از سال ۱۳۹۰ نظام قدیمی اعتباربخشی جای خود را به سیستم ارزیابی امروز داد و تمام بیمارستان ها بر اساس کتاب “استانداردهای اعتباربخشی در ایران” مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند.

از آنجایی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در برابر سلامت جامعه مسئول بوده و موظف به ایجاد و تقویت یک نظام‌ سلامت پاسخگو و اثربخش در قبال نیازهای سلامتی مردم می باشد، مکانیسم‌های مختلفی نظیر بازرسی، نظارت، پایش، ممیزی، ارزیابی، ارزشیابی و اعتباربخشی، برای این امر مهم را، به کار می برد.

بیمارستان ها به عنوان مراکز جامع ارائه دهنده خدمات سلامت، در زمینه تشخیص و درمان و بازتوانی بیماران، نقش کلیدی و محوری را در سیستم سلامت هر کشور بازی می کنند. لذا ارزیابی بیمارستان ها همانند سایر کشورهای مختلف، صورت می گیرد. ارزیابی بالاخص زمانی که در ارتباط و مقایسه با استانداردها شکل بگیرد، فرآیندی مطلوب است و عدم وجود آن، تهدیدات جدی را برای عملکرد و بقای سازمان ها و همچنین گیرندگان خدمت آن ها، به همراه دارد.

اعتباربخشی شامل مجموعه ای از فرآیندهای منظم و هدفمند، برنامه استراتژیک، برنامه عملیاتی، خط مشی ها و شاخص های مختلف در بخش درمان و غیر درمانی بیمارستان است که بر اساس ارزیابی تیم های اعتباربخشی وزارت بهداشت، هر ساله مورد پایش قرار می گیرد و درجه استانداردسازی هر بخش بیمارستان مشخص شده و در نهایت یک درجه مشخص به مدت یکسال به بیمارستان اعطا می شود.

نکته مهم، مدت اعتبار درجه بیمارستان ها است که تاکید بر لزوم پایش مستمر هر بخش و بهبود فرآیندها را مشخص می کند. اگر شما در سال قبل درجه عالی بودید، در بازدید سال بعد ممکن است درجه اعتباربخشی شما پایین بیاید، اگر همواره استانداردهای مربوطه را به صورت مداوم رعایت نکنید.

درجه یک، بالاترین سطح ارزیابی است و مختص مراکز درمانی است که دارای کیفیت بالاتر از استاندارد ملی در کشور هستند و درجه سه پایین ترین آن است و اگر بیمارستانی در اعتباربخشی موفق به اخذ نمره لازم برای درجه سه نشود، به علت عدم استانداردسازی لازم، تعطیل خواهد شد.

در واقع زمانی که بیمارستان ها تصمیم می گیرند درجه اعتباربخشی خود را بهبود ببخشند و مطالعات و پیگیری های خود را در این زمینه ارتقا می بخشند، کم کم علاوه بر میادین داخلی، تمایل به حضور در عرصه های بین المللی پیدا می کنند.

در سال های قبل، بیمارستان هایی که درجه یک عالی کسب کرده بودند، تمایل بیشتری برای دریافت گواهینامه های اعتباربخشی بین المللی داشتند و این نشان می دهد هر چقدر به درجه کیفیت بیشتری می رسید، تمایل دارید گام های خود در عرصه خدمات درمانی را بلندتر کنید و فقط به بازار داخلی اکتفا نکنید.

بیمارستان پس از اخذ پروانه بهره برداری از وزارت، موفق به کسب درجه یک تشویقی اعتباربخشی درسال اول فعالیت خود می شود و در لیست بیمارستان های مجاز جهت اعتباربخشی قرار می گیرد و پس از آن مطابق با استانداردهای اعتباربخشی و شیوه نامه اجرایی هر دوره ، اعتباربخشی خواهد شد.

هر بیمارستان پس از اخذ پروانه بهره برداری از وزارت متبوع ، موفق به کسب درجه یک تشویقی اعتباربخشی درسال اول فعالیت خود می شود. پس از گذشت یک سال از شروع فعالیت، چنانچه در هر دوره اعتباربخشی موفق به کسب امتیازات الزم جهت اخذ درجه یک اعتباربخشی مطابق با شیوه نامه اجرایی ابالغی شود، گواهی درجه یک اعتباربخشی از سوی وزارت متبوع برای بیمارستان صادر می گردد. مطابق با آخرین دستورالعمل ابلاغی وزارت متبوع در سال ، 1399در حال حاضر اعتباربخشی بیمارستان ها هردو سال یکبار انجام می شود.

مطابق با شیوه نامه اجرایی هر دوره اعتباربخشی، حدود 3 ماه قبل از شروع اعتباربخشی بیمارستان ها، چک لیست های اعتباربخشی مطابق با استانداردهای ابلاغی در سامانه اعتباربخشی وزارت متبوع بارگذاری شده و نمایندگان اعتباربخشی بیمارستان ها با ورود به سامانه از طریق کد کاربری و رمز عبور اختصاصی بیمارستان، وضعیت بیمارستان خود را از لحاظ میزان پیاده سازی استانداردهای اعتباربخشی ارزیابی و امتیاز را درسامانه مذکور ثبت می نمایند. مطابق با شیوه نامه اجرایی هر دوره اعتباربخشی ابلاغی از سوی وزارت متبوع ، فرایند اعتباربخشی و چگونگی انتخاب و چیدمان ارزیابان متفاوت خواهد بود.

با انجام خوداظهاری، عالوه بر خودارزیابی بیمارستان از لحاظ میزان پیاده سازی استانداردهای اعتباربخشی، سنجه های غیر قابل ارزیابی بیمارستان نیز شناسایی و در سامانه اعتباربخشی ثبت می گردد. ستاد دانشگاه سنجه های غیر قابل ارزیابی بیمارستان ها را بررسی و پس از تأیید در سامانه به اداره اعتباربخشی وزارت متبوع ارسال می نماید.

اعتباربخشی هر چند وقت یکبار انجام می شود؟

اعتباربخشی جامع هر دو سال یکبار انجام می شود و در طول سال، ارزیابی بیمارستان ها مطابق با استانداردهای اعتباربخشی جامع در قالب اعتباربخشی ادواری و توسط ارزیابان داخل استانی انجام می شود. امتیازات کسب شده توسط بیمارستان ها در اعتباربخشی ادواری، امتیازات اعتباربخشی جامع هر بیمارستان خواهد بود.

مطابق با شیوه نامه اجرایی در هر دوره اعتباربخشی بازه امتیازات جهت کسب درجه های مختلف اعتباربخشی مشخص می شود و امتیازات کسب شده توسط بیمارستان ها مطابق با بازه امتیازات تعریف شده ، درجه بیمارستان را مشخص خواهد کرد.

پس از اعلام نتیجه اعتباربخشی در قالب کارنامه اعتباربخشی هر مرکز در سامانه اعتباربخشی وزارت متبوع، درصورتی که بیمارستان به نتیجه صادره اعتراض داشته باشد، در بازه زمانی تعیین شده از سوی وزارت متبوع، موارد اعتراض خود را در سامانه اعتباربخشی ثبت می نماید. اعتراضات وارده پس از تأیید در کمیته استانی به اداره اعتباربخشی وزارت متبوع ارسال و پس از تأیید در کمیته کشوری، برنامه ریزی جهت بازدید مجدد صورت می پذیرد. برنامه ی اعتباربخشی بیمارستانی ایران با چالشهایی مواجه است.

حاکمیت نامناسب برنامه اعتباربخشی امکان توسعهی مناسب استانداردها و انجام ارزشیابی اصولی بیمارستانها توسط ارزیابان را غیرممکن میسازد. با وجود این، باید توجه داشت که سیستم اعتباربخشی بیمارستانی ایران از سال 1391 شروع شد و دوران کودکی خود را سپری میکند.

از این سیستم نمیتوان انتظارات مشابه سیستمهای اعتباربخشی کشورهای امریکا، کانادا و استرالیا داشت که بهترتیب 69 و 62 و 46 سال سابقه دارند. بنابراین، تقویت حاکمیت برنامه ی اعتباربخشی بیمارستانی کشور ضروری است. تشکیل شورای سیاستگذاری اعتباربخشی بیمارستانی و کمیته های علمی، اجرایی، اعتراض و ارزشیابی برنامه ی اعتباربخشی، سیاستگذاری مبتنی بر شواهد، پایلوت برنامه ی اعتباربخشی، برنامه ریزی دقیق، آموزش آبشاری، تأمین مالی پایدار برنامه ی اعتباربخشی و دریافت تأییدیه انجمن بین المللی کیفیت بهداشت و درمان، راهکارهای مناسبی برای تقویت حاکمیت برنامه ی اعتباربخشی بیمارستانی ایران است.

برای تدوین استانداردهای اعتباربخشی بیمارستان‌های کشور یک مطالعه مروری در زمینه استانداردهای کشورهای امریکا، فرانسه، مصر و لبنان انجام شد. این استانداردها بومی سازی شدند و قوانین و آیین نامه‌های ملی نیز اضافه شدند. استانداردها در قالب 38 بخش بیمارستان و 8104 سنجه در یک مجلد بیان شدند.

استاندارها بیشتر از نوع استانداردهای ساختاری و فرآیندی بودند. تعداد استاندارها و سنجه‌های پیامدی بسیار محدود بوده است. تعداد 20 تا 25 نفر از ارزیابان معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور وظیفه اعتباربخشی بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه خود را بر عهده داشتند. به عبارتی حدود 1200 نفر درگیر ارزشیابی و اعتباربخشی بیمارستان‌های کشور بودند.

بازخوردهای دریافتی از بیمارستان‌ها پس از دور اول انجام اعتباربخشی بیمارستان‌ها بیانگر تعداد زیاد استانداردها و سنجه‌ها و عدم استقلال ارزیابان در فرایند اعتباربخشی بوده است. بنابراین، در سال 1393 استاندارها در 36 بخش و 2157 سنجه بیان شدند. تعدادی استاندارد مشابه از بخش‌های مختلف جدا شدند و با عنوان استانداردهای مشترک بالینی و غیر بالینی در کتاب استانداردهای اعتباربخشی بیان شدند.

اهداف، چالش ها و موانع اعتباربخشی بیمارستان‌ها در ایران

اعتباربخشی بیمارستان‌های ایران با چالش‌هایی مواجه است. برخی از این مشکلات عبارتند از تعداد زیاد استانداردها و سنجه‌ها، عدم شفافیت و ابهام سنجه‌ها، کامل نبودن استانداردها (تاکید زیاد بر ساختارها و مستندات و کمتر بر فرایندها و پیامدها)، عدم توجه به نوع بیمارستان در تدوین استانداردها (رویکرد بخشی تدوین استانداردها)، عدم قابلیت اجرای برخی از سنجه‌ها در برخی از بیمارستان‌ها، یکسان بودن امتیازات سنجه‌ها، محدود بودن طیف امتیازات سنجه‌ها، تعداد زیاد ارزیابان، آموزش ناکافی ارزیابان و سلیقه‌ای عمل کردن برخی از ارزیابان، دادن زمان ناکافی به بیمارستان‌ها برای اجرای استانداردهای اعتباربخشی، عدم درگیر نمودن همه مدیران و کارکنان بیمارستان‌ها به ویژه پزشکان، طولانی بودن زمان انجام اعتباربخشی بیمارستان‌ها (حدود یک‌سال از زمان ارزشیابی اعتباربخشی تا دادن گواهینامه اعتباربخشی)، زمان کوتاه اعتبار گواهی اعتباربخشی (یکسال)، عدم ارائه گزارش تفصیلی اعتباربخشی به بیمارستان‌ها برای ارتقا و وجود برنامه‌های متعدد ارزشیابی بیمارستان‌ها مانند اعتباربخشی آموزشی مراکز آموزشی درمانی، بیمارستان‌های دوستدار ایمنی، بیمارستان‌های دوستدار کودک، بیمارستان‌های دوستدار مادر و بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت.

از طرف دیگر موانع زیادی برای اجرای استانداردهای اعتباربخشی در بیمارستان‌های کشور وجود دارد که به ترتیب اهمیت عبارتند از زمانبر بودن اجرای استانداردها، کار زیاد کارکنان و نداشتن وقت کافی، عدم وجود منابع فیزیکی، انسانی و مالی مورد نیاز برای اجرای استانداردهای اعتباربخشی، آموزش ناکافی کارکنان، عدم مشارکت کارکنان به ویژه پزشکان در اجرای استانداردها، عدم آشنایی کارکنان با اعتباربخشی و عدم توجیه بکارگیری اعتباربخشی، عدم تعهد مدیران ارشد بیمارستان در اجرای الزامات اعتباربخشی، جابجایی زیاد و عدم ثبات مدیران ارشد بیمارستان‌ها و عدم دستیابی به نتایج ملموس با اجرای استانداردهای اعتباربخشی.

اهداف یک سیستم اعتباربخشی بهبود کیفیت، ایمنی و اثربخشی خدمات سلامت ارائه شده، رضایت بیماران و افزایش بهره‌وری بیمارستان‌ها است. بنابراین، انتظار می‌رود که بیمارستان‌های معتبر دارای درجه اعتباربخشی خوب (عالی و یک)، از کیفیت، ایمنی، رضایت کارکنان، رضایت بیماران و بهره‌وری بیشتری نسبت به بیمارستان‌های غیر معتبر یا با درجه اعتباربخشی پایین (دو، سه و غیر استاندارد) برخوردار باشند. در بیمارستان با درجه عالی اعتباربخشی انتظار می‌رود بیش از 85 درصد بیماران رضایت کامل داشته باشند، شاخص‌های مرگ و میر بسیار پایین باشد، خطاهای پزشکی به ندرت روی دهد، شکایات بیماران بسیار کم باشد، رضایت کارکنان بسیار بالا بوده و کارایی و بهره وری بیمارستان هم بسیار بالا باشد.

مردم انتظار ندارند در یک بیمارستان با درجه عالی اعتباربخشی به بیمار گاز تنفسی اشتباه داده شود که منجر به سوختگی شدید مجرای تنفسی او شود یا اینکه بیمار در بیمارستان مجبور به خودکشی شود.

محتوای استانداردها باید به طور مرتب مورد بازنگری قرار گیرد

استانداردها پس از تدوین و ویراستاری ادبی باید در تعدادی از بیمارستان‌های کشور پایلوت شوند تا نواقص احتمالی شناسایی و برطرف شود. این بدان معناست که حداقل 6 ماه به بیمارستانهای پایلوت فرصت داده شود تا استانداردها و سنجه ها را اجرا کنند تا مشکلات اجرایی استانداردها و سنجه ها شناسایی شود.

نظرات مدیران و کارکنان بیمارستان‌ها و ارزیابان در این مرحله باید به کمیته فنی تدوین استانداردها منعکس شود تا در بازنگری استفاده شود. بسیار مهم است که با توجه به تنوع بیمارستان‌های کشور نمونه‌ای انتخاب شود که قابل تعمیم به کل بیمارستان‌های کشور باشد.

علاوه براین، جمع آوری داده‌های حاصل از ارزیابی پایلوت و تحلیل آماری آن می‌تواند در سنجش روایی سازه‌ای و ملاکی استانداردهای اعتباربخشی استفاده شود. برای این منظور حداقل 50 بیمارستان کشور باید در مطالعه پایلوت شرکت کنند. بین محورهای اصلی و فرعی و استانداردها و سنجه‌های اعتباربخشی از نظر تئوری رابطه برقرار است. این ارتباط در عمل هم باید وجود داشته باشد. عدم ارتباط بیانگر این واقعیت خواهد بود که استانداردها و سنجه‌ها درست تدوین نشدند.

بنابراین، مطالعه پایلوت به این معنا نیست که ارزیابان در تعدادی بیمارستان فرایند ارزیابی را پایلوت کنند. ابتدا باید استانداردها از نظر اجرا شدن در بیمارستانها پایلوت شوند. پس از انجام پایلوت اجرایی و رفع نواقص و اصلاح استانداردها در مرحله بعد پایلوت ارزیابی صورت گیرد.

محتوای استانداردها باید به طور مرتب مورد بازنگری قرار گیرد تا به توجه به رشد و توسعه علم و تکنولوژی علوم پزشکی به روز باشند. ولیکن، فاصله زمانی بازنگری‌ها باید منطقی باشد تا به بیمارستانها فشار کاری و هزینه زیادی تحمیل نشود. اجرای استانداردها منجر به تغییر در ساختار و فرایندهای کاری بیمارستانها می‌شود. تغییر مداوم استانداردها مشکلات بسیار زیادی برای بیمارستانها ایجاد می‌کند. معمولاً حداقل مدت زمان سه سال را برای این کار در نظر می‌گیرند.

استانداردهای اعتباربخشی بیمارستان‌های کشور باید به تأیید انجمن بین المللی کیفیت در بهداشت و درمان ISQua برسد تا در بعد بین المللی مورد قبول همه کشورهای دنیا شود. این موضوع نقش بسزایی در توسعه صنعت گردشگری سلامت دارد.

در صورت اخذ تأییدیه این انجمن، بیمه‌های سلامت بین المللی هزینه‌ بیماران خارجی در بیمارستانهای ایران را خواهند پرداخت. دریافت تاییدیه ISQua بیانگر استاندارد بودن استانداردهای اعتباربخشی خواهد بود و جای شک و ابهام در مورد درست بودن استانداردها باقی نخواهد گذاشت.

نکته نهایی در مورد اعتبار بخشی بیمارستان چیست؟

دنیای پزشکی و درمانی شامل طیف وسیعی از مراکز درمانی مختلف با امکانات، تجهیزات و قیمت های متفاوت است. شما همراه با همکاران خود وارد عرصه جذب بیمار خواهید شد و کافی است موقعیت خود را به درستی شناسایی کرده و سپس نسبت به سایر سمت های خود در سطح ملی و بین المللی نسبت به رفع کاستی ها اقدام کنید و نسبت به رفع نواقص اقدام کنید.

 

دیجیتال مارکتینگ آبستا تیم

طراحي، آموزش و استقرار استانداردهای اعتباربخشی بيمارستان