شایستگی های شغلی استفاده از دانش، مهارت ها و توانایی هایی است که منجر به موفقیت فردی و سازمانی می شود. مدل شایستگی، راهنمای تهیه شده توسط بخش منابع انسانی است که مهارت ها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را که باعث موفقیت یک کارمند در شغل خود می شود، شناسایی می کند.
مدل های شایستگی را می توان برای همه کارکنان یک سازمان، یک رهبر، یک عملکرد تجاری، رشته های حرفه ای و یک عنوان شغلی خاص به کار برد. این مدل ها تعریف می کنند که موفقیت برای هر شغل در سازمان چگونه باید باشد. علاوه بر این، مدلهای شایستگی معمولاً شامل اطلاعات دقیق مانند رفتارهای کلیدی و استانداردهای مهارت مورد نیاز برای سطوح مختلف شغلی یا تخصصها میشوند.
شایستگی سنگ بنای موفقیت سازمانی و رشد فردی در محیط کاری پویا امروزی است. با درک اهمیت شایستگی ها و ترکیب استراتژیک آنها در مدیریت منابع انسانی و توسعه فردی، سازمان ها می توانند فرهنگ تعالی را پرورش دهند. حرکت به سمت توسعه شایستگی نیازمند خود ارزیابی، یادگیری فعال، تمرین و تعهد به رشد است.
همانطور که محیط کار به تکامل خود ادامه می دهد، شایستگی ها نیز به عنوان چراغی عمل می کنند که هم سازمان ها و هم افراد را به سمت موفقیت هدایت می کند. با توسعه شایستگی ها، افراد نه تنها به موفقیت شخصی خود کمک می کنند، بلکه به پیشرفت کلی سازمان خود در یک محیط تجاری به سرعت در حال تحول کمک می کنند.
شایستگی شغلی چیست؟
داشتن مدرک شغلی یکی از مهمترین مواردی است که می تواند شما را به شغل مورد نظرتان برساند. شایستگی شغلی یکی از گزینه های مورد انتظار در فرآیند استخدام سازمان ها است که می تواند موفقیت سازمانی و موفقیت فردی را تضمین کند. به عنوان مدیر اجرایی یا مدیر منابع انسانی یک سازمان، هنگام برنامه ریزی برای استخدام فردی، باید از مفاهیمی مانند مدل های شایستگی و شرح شغل استفاده کنید.
اگرچه این دو مفهوم دارای تعاریف متفاوتی هستند، اما در فرآیند استخدام سازمان کاملاً مرتبط هستند. شرح شغل معمولاً اطلاعات لازم را در مورد شغل مورد نظر، وظایف کارمند و خلاصه ای کلی از مهارت های مورد نیاز برای یک شغل ارائه می دهد، اما مدل شایستگی مفهومی فراتر از یک توصیف کلی دارد.
سازمان ها می توانند از مدل های شایستگی برای ساختاردهی و هدایت تیم ها و فرآیندهای کاری خود به سمت موفقیت سازمانی استفاده کنند. مدل های شایستگی نقش مهمی در انتخاب، آموزش و ارزیابی نیروی انسانی و متخصصان دارند. متخصصان منابع انسانی می توانند از مدل های شایستگی برای اهداف مدیریت شغلی و توسعه سازمانی استفاده کنند.
انواع مختلف شایستگی
بیشتر سازمان ها مجموعه ای از ارزش های اصلی را تعریف کرده اند که نحوه کار آنها برای رسیدن به موفقیت را مشخص می کند. به این رفتارها «رفتارهای مبتنی بر ارزش» می گویند که همه کارکنان در حین انجام کار باید به آن توجه کنند. مدل شایستگی نوعی رفتار مبتنی بر ارزش است که به الزامات خاص شغل بستگی دارد. به عنوان مثال، شایستگی لازم برای یک حسابدار با یک لوله کش متفاوت است. به همین دلیل شایستگی به چند دسته تقسیم می شود.
- شایستگی اصلی
این نوع شایستگی شامل تمام مهارت های سازمانی مورد نیاز همه کارکنان است. شایستگی اصلی هر سازمان و شرکت منحصر به فرد است زیرا ارزش ها، فلسفه ها و اهداف متفاوتی دارند.
- شایستگی عملکردی
شایستگی عملکردی مهارت ها و رفتارهای خاص شغلی است که برای هر نقش منحصر به فرد است. به عنوان مثال، دانش زبان های برنامه نویسی خاص، مهارت های تجزیه و تحلیل داده ها، مهارت های نگهداری سوابق و مهارت های نوشتن اطلاعات نمونه هایی از شایستگی های عملکردی هستند.
تخصص در یک مدل شایستگی عملکردی ممکن است در زمینه خاصی از شرکت شما مورد نیاز باشد. به عنوان مثال، شایستگی پیشخدمت رستوران ممکن است توانایی رسیدگی به شکایات مشتریان باشد، در حالی که صلاحیت حسابدار توانایی تجزیه و تحلیل داده های مالی برای تهیه گزارش است.
- شایستگی شغلی
برخلاف مدل شایستگی عملکردی، مدل شایستگی شغلی شامل مجموعهای از مهارتهایی است که به طور خاص برای یک شغل یا نقش مورد نیاز است. این مدل شایستگی الزامات یک نقش معین را مشخص می کند تا هر کارمند بتواند بهترین عملکرد خود را داشته باشد. شایستگی های شغلی یک فرد در یک بخش ممکن است با فرد دیگر در همان بخش متفاوت باشد.
- شایستگی رهبری
شایستگی های رهبری اغلب برای نقش های نظارتی و مدیریتی استفاده می شود. البته می توان آن را در هر موقعیت شغلی که نیاز به رهبری دیگران دارد، اعمال کرد. این شایستگی ها شامل مهارت ها و رفتارهای رهبری مانند توانایی های تصمیم گیری است.
- شایستگی سفارشی
بسته به شرکت شما، مدلهای شایستگی ممکن است نیاز به اصلاح و سفارشیسازی داشته باشند. مهم نیست که کدام نوع مدل را انتخاب می کنید، مهم همسویی مدل های شایستگی انتخابی با اهداف اصلی سازمان شما است.
انواع شایستگی های شغلی
یکی از بزرگترین چالشهایی که یک شرکت میتواند در جذب نیرو با آن مواجه شود، تعیین شایستگیهای کارکنان در وهله اول است. البته، اغلب دشوار است که با کلمات آنچه را که کارکنان باید داشته باشند تا موفق شوند، بیان کنیم. شایستگی ها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:
شایستگی های رفتاری بیانی از مهارت های نرم تر درگیر در شغل کارمند. همه شایستگیهای زیر زیرمجموعهای از شایستگیهای رفتاری هستند:
- کار تیمی: توانایی کار در تیم یکی از شایستگی های حیاتی است که سازمان ها هنگام استخدام کارمند به دنبال آن هستند. سازمان مجموعه ای از افراد است و فردی که استخدام می شود باید به صورت تیمی کار کند و بسیار مهم است که فرد به خوبی خود را تطبیق دهد و با تیم کار کند.
- حل مسئله: هر کارمندی در حین کار در یک سازمان با مشکلات دیگری مواجه می شود. نحوه برخورد فرد با این مشکلات بسیار مهم است. مشکلات ممکن است بین همکاران و در هر مورد دیگری ایجاد شود. اینکه فرد چقدر یک مشکل را به طور مؤثر حل می کند، ارزش زیادی دارد. سازمان ها نیز باید مشکلات را از طریق کارکنان خود حل کنند.
- ثبات: کارکنان باید بدانند که چگونه اهداف را تعیین کنند و برای رسیدن به آنها تلاش کنند. یک کارمند نتیجه گرا برای رسیدن به نتایج سخت کار می کند و دیگران را نیز تشویق می کند که همین کار را انجام دهند. سازمان ها نیز به دنبال نتایج و شاخص های عملکرد هستند.
- ارتباط موثر: همه مشاغل نیاز به ارتباط خوب دارند. ارتباط فقط در مورد کلمات گفتاری نیست، بلکه در مورد رفتار یک فرد نیز هست. بنابراین، یکی از مهم ترین شایستگی های شغلی است و همه سازمان ها به طور کامل بررسی می کنند که آیا داوطلب مهارت های ارتباطی برای موفقیت در شغل را دارد یا خیر.
تفاوت بین مهارت های شغلی و شایستگی های شغلی
تعاریف «مهارت» و «شایستگی» در نگاه اول بسیار شبیه به هم هستند. هر دو به توانایی انجام کاری خوب مربوط می شوند. با این حال، تفاوتهای ذاتی در نحوه استفاده از این دو اصطلاح توسط استخدامکنندگان وجود دارد: مهارتها بدون شک هنگام استخدام برای یک موقعیت جدید یا هنگام ارزیابی تواناییهای کارکنان فعلی مهم هستند. اما اینها به تنهایی برای قضاوت در مورد اینکه آیا یک فرد در نقش مشخصی موفق خواهد بود کافی نیست. بنابراین، اینجاست که شایستگیهای شغلی وارد میشوند.
لیست شایستگیهای شغلی
به طور کلی، فهرست صلاحیت های شغلی رایج و مورد انتظار برای اکثر مشاغل به شرح زیر است:
- کار گروهی
- مسئولیت
- تیزهوشی و تیزبینی تجاری
- تصمیم گیری
- شناسایی الگوها و ارتباطات
- رهبری
- تمامیت
- تدبیر
- حل مسئله
- صلاحیت سازمانی
اهمیت مدل شایستگی در سازمان ها
مدل های شایستگی به عنوان چارچوب هایی عمل می کنند که شایستگی های خاص مورد نیاز برای موفقیت در یک سازمان را شناسایی می کنند. این مدل ها به سازمان ها کمک می کند تا استراتژی های منابع انسانی خود را با شایستگی های اصلی مورد نیاز برای دستیابی به اهداف تجاری سازمان هماهنگ کنند. اهمیت داشتن مدل شایستگی در سازمانها:
- انتظارات روشن و شفاف
مدلهای شایستگی راهنمایی روشنی در مورد مهارتها، رفتارها و ویژگیهایی که کارکنان باید نشان دهند ارائه میکنند. این شفافیت در بیان انتظارات به کارکنان کمک می کند تا نقش ها و مسئولیت های خود را در سازمان بهتر درک کنند، ابهامات و اشتباهات احتمالی را کاهش دهند و عملکرد خود را بهبود بخشند.
- استخدام و جذب موثر
مدلهای شایستگی به فرآیند جذب و استخدام کمک میکند تا نامزدهایی را که شایستگیهای لازم را برای یک نقش خاص در سازمان دارند، شناسایی و انتخاب کند. این امر تطابق بهتری بین مجموعه مهارت های داوطلب و الزامات شغلی را تضمین می کند.
- مدیریت عملکرد
با همسو کردن ارزیابی عملکرد با مدلهای شایستگی، سازمانها میتوانند بازخورد هدفمند، عینی و واقعی را به کارکنان ارائه دهند، زمینههای بهبود را شناسایی کنند و عملکردهای بالا را بشناسند. این رویکرد برنامه های هدفمند منابع انسانی و توسعه سازمانی را تسهیل می کند و به کارکنان کمک می کند پیشرفت خود را در طول زمان و به طور مداوم پیگیری کنند.
برخی از تفاوت های اساسی بین مهارت های شغلی و شایستگی های شغلی
یک مهارت توانایی انجام کاری است، در حالی که شایستگی ها در مورد رفتار هستند. همانطور که جراحی قلب باز را یاد می گیرید، تمیز کردن پنجره ها را یاد می گیرید. اینها مهارت هستند. شایستگی ها مشخص می کنند که چگونه یک فرد مهارت هایی را که دارد انجام می دهد. به عنوان مثال، 10 نفر ممکن است در برنامه نویسی کامپیوتر خوب باشند، اما شاید تنها پنج نفر به گونه ای کار کنند که با فرهنگ شرکت سازگار باشد. این می تواند احترام به رهبری، کارایی، مدیریت زمان و عضوی موثر در تیم باشد.
مهارت ها خاص هستند در حالی که شایستگی ها گسترده هستند. شایستگی ها به ما می گویند که موفقیت چگونه به نظر می رسد. آنها توانایی ها و دانش را با مهارت های لازم ترکیب می کنند. به عنوان مثال، جراح با استعداد با قلب باز که با تیم خود رفتار گستاخانه ای داشته باشد، اخبار بدی را به طور غیر منتظره به بستگان بیمار می دهد و با آخرین تحولات صنعت پزشکی همراه نیست، در این زمینه موفق تلقی نمی شود.
شغل در مجموع، شایستگیهای خاص و چند لایه معیارهای روشنی را برای هر عنصر (مهارتها، دانش، تواناییها) در اختیار کارفرمایان و استخدامکنندگان قرار میدهد که میتواند در مصاحبهها، آزمونها و عملکرد محل کار برای تعیین موفقیت یا موفقیت بالقوه در یک نقش خاص مورد استفاده قرار گیرد.
نکته نهایی در مورد شایستگی های شغلی
در این مقاله شایستگی های شغلی و انواع آن را تعریف کردیم و گفتیم که یک یا چند مهارت است که با رفتار، دانش و توانایی های یک فرد ترکیب می شود. این شایستگی فرد را قادر می سازد تا وظایف خود را انجام دهد و به طور موثر کار کند. هر شغل و موقعیتی که به دنبال آن هستید به یک یا چند مورد از این شایستگی ها نیاز دارد. اگر شرایط لازم برای یک موقعیت را داشته باشید، شانس بیشتری برای کسب آن خواهید داشت.
